HET TWITTER-POPULISME VAN WILDERS EN BAUDET

Twitter heeft het communicatieproces fundamenteel veranderd. In professionele communicatienetwerken als de journalistiek  is Twitter een belangrijke nieuwsbron. In politieke netwerken heeft  het klassieke communicatiemodel van Berelsen en Lazarsfeld aan belang ingeboet. Niet meer ‘two step flow’, maar directe communicatie is het trefwoord. Een belangrijk punt in debatten over het effect van Twitter is dat het een gelijk speelveld creëert. Immers, er zijn in principe geen technologische aspecten die een onderscheid maken tussen de participanten, of het nu politici, journalisten of burgers zijn. De verlaging van de drempel schept gelijkheid die ten goede komt aan het democratische proces is de redenering. In die zin zou Twitter bijdragen tot een vergroting van de democratische besluitvorming en publieke discussie, vaak met verwijzingen naar Habermas’ studie over openbaarheid.

Dit technologisch optimisme, dat hand in hand ging het de opkomst van Internet blijkt nauwelijks stand te kunnen houden in het licht van de feitelijke ontwikkelingen. Meer in het bijzonder als we kijken naar het twitteren van Wilders en Baudet.



Kamer
In vergelijking met leden van de Kamer en leden van het kabinet, nemen Wilders en Baudet een bijzondere plaats in. Niet binnen het twitternetwerk -friends netwerk- van de Kamer. Daar nemen  Wilders noch Baudet een vooraanstaande plaats in. Gemeten naar  betrokkenheid(in netwerktermen hun ‘degree-score’) is de positie van Wilders(79) en Baudet(68) niet groot, wanneer de top van deze score wordt aangevoerd door Kees van der Staaij van het SGP(218).
Kijken we echter buiten het kamernetwerk, naar het aantal followers, dan zien een totaal ander beeld. Het aantal followers is zeer groot: Wilders heeft 814253 volgers en Baudet 207290, en vergelijkbaar met  bijvoorbeeld de minister-president (1007141) of een populaire politicus als Jesse Klaver(253643).
Beiden richten zich direct tot de bevolking en trachten zo issues op de politieke agenda te krijgen en beleid te legitimeren.

Populisme
Dit populisme van Wilders en Baudet kent wel verschillen. Om die op te sporen kijken we naar de inhoud van de tweets van beiden.  Met het volgende resultaat.
De tweets van Baudet hadden 16 000 unieke woorden; topwoorden waren:

eu                  224
boeren           170
democratie    172
immmigratie 154
stikstof            89

Bij Wilders zien we het volgende. Zijn tweets hadden 8967 unieke woorden. Topwoorden waren:

nederland  330
islam         264
stop islam 133
telegraaf    152

Alt-Right
Zowel Wilders als Baudet kunnen geplaatst worden onder het kopje 'rechts', met dit verschil dat Wilders een nationalistisch perspectief biedt vanuit zijn anti-Islam opvatting, terwijl Baudet meer anti EU en EU beleid ( immigratie) en energie/milieu is en van hieruit een meer intellectuele onderbouwing van zijn nationalisme geeft. Ik heb Wilders nog niet kunnen betrappen op koketteren met een citaat het Hegels Rechtsfilosofie.
Een alt-right beweging lijkt zo inhoudelijk in Nederland gestalte te krijgen. Maar ook naar de vorm, het communicatieproces op zich, heeft hiermee verwantschap. Geen ‘two step flow’;  de meeste journalistiek  wordt als ‘linkse kerk’ terzijde geschoven ten gunste van direct communicatie.

Aan de andere kant is het idee van opinion-leaders uit het two step flow model niet geheel verdwenen. De tweets van beide populisten worden geretweet. Retweeten is een versterking van de tweet en het her-tweeten vindt plaats in een nieuwe, eigen groep van followers. In die zin werkt de retweeter als een opinion leader.

‘Retweet count’ voor Wilders en Baudet laat het volgde zien.Voor Wilders zijn RTL(23),de Telegraaf(48) en Geen Stijl(19) belangrijke retweeters, op een totaal van 563(Unieke niet-PVV retweeters)
Voor Baudet zijn Syp(40) Wynia(Elsevier), Rutger van de Noort(90) en Joost Niemoller(80) van belang. Op een totaal van 1811(Niet FvD retweteers)

De ‘favorite count’ van de tweets is ook interessant. Omdat het aangeeft welke onderwerpen populair zijn. Voor  counts boven 2000 zien we dat  Baudet tweets over EU, energie en stikstofbeleid,  en immigratie, heel populaire zijn. Bij Wilders eenzelfde beeld met een hogere ‘favorite count’(boven 5000), met islam en minderheden.

Traditionele media
Het communicatieproces is sneller, eenvoudiger, wijder en laagdrempeliger is geworden. Twitter is daar bij uitstek een voorbeeld van. Tegelijkertijd blijven bepaalde personen leidend in het communicatieproces en blijven opinion leaders van belang. Ook in het twitternetwerk zijn retweets en favorites  van belang. In tegenstelling tot de opinion leaders versterken ze eerder de tweets dan te filteren. tweets. Wat wel te denken geeft is dat Twitter de deur openzet voor populisme als legitimatiegrond besluitvorming. Door een twitterstorm in grote netwerken als van Baudet en Wilders wordt democratische besluitvorming in de Kamer onevenredig onderdruk gezet. President Trump heeft al laten zien hoe dat werkt. Maar Twitter is niet het enige communicatiemiddel. Als we bijvoorbeeld kijken naar het Twitter netwerk tussen Kamer en de media, dan is TV (NOS en RTL) veruit het meest populair. Daarnaast is er een verscheidendheid aan landelijke kranten die hoog scoren in het twitternetwerk van politici. Wie alleen naar Twitter kijkt, verliest de corrigerende werking van de traditionele media uit het oog.

Naschrift
Deze analyse van tweets van Wilder en Baudet maakt deel uit van een grotere studie over twitternetwerken tussen Kamer, kabinet en de media. De data zijn verzameld  in de periode december(2019) tot februari(2020). Voor analyse is gebruik gemaakt van
R-project for Statistical Computing(https://www.r-project.org/), Workbench(https://workbenchdata.com/ )en Voyant(https://voyant-tools.org/).